Sunday, 18 February 2018

स्नानविधि

शुक्लयजुर्वेदीय मा०शा +नद्यादौ (नित्य)स्नानम्--

रात्रिपूर्ण होने में दोघड़ी (४८ मिनट़) बाकी हो तब उनसे पूर्व नहीं --
"(स्नानकर्ता घटिकाद्वयावशिष्टायां रात्र्यां)"
स्नोनोपयोगी शुद्ध मिट्टी,गोबर,कुश,तिल,भस्म आदि लेकर नदी आदि जलाशय के तटपर जाय -- "(मृदम् आर्द्रगोमयं कुशान्तिलान् भस्म चादाय नद्यादितीर्थतटे गत्वा)"
स्नानोपयोगी सामग्री पृथक् पृथक् तटपर रखें -- "(आनीतसम्भारान् पृथक् संस्थाप्य)"---
*विधिः*-- त्रिकच्छयुक्त (१पीछे कटी में, १ नाभिनीचे और १ बायीं कटी में - इस प्रकार ३ कच्छ)धोती पहनकर किनारे पर १ कुश रखकर बैठें बाद में घर से लाये जल से अपने दौनों हाथ धोकर पैरों को धोयें -- " (हस्तौपादौ प्रक्षाल्य)" -- कुश से बनी अंगूठी अनामिका में धारण करें- *ॐपवित्त्रेस्त्थो व्वैष्णव्व्यौ सवितुर्वः प्प्रसवऽउत्त्पुनाम्म्यच्छिद्रेण पवित्त्रेण सूर्ज्जस्य रश्म्मिभिः | तस्य ते पवित्त्रपते पवित्त्रपूतस्य जत्त्कामः पुनेतच्छकेयम् ||* "(अनेन मन्त्रेण कुशपवित्रं धृत्वा)"
जलाशय के जल में जानुसमेत जल में खड़े रहकर अथवा (कटीसमेत जलमें)बैठकर तीन आचमन करें -- "(ॐकेशवाय नमः/ ॐनारायणाय नमः/ॐमाधवाय नमः/ हाथ धोकर दायें कान का स्पर्श करें -- " हस्तं प्रक्षाल्य दक्षिण श्रोत्रं स्पृष्ट्वा)"

प्रवाहाभिमुख या सूर्याभिमुख होकर - संकल्प करें -- "(प्रवाहाभिमुखो वा सूर्याभिमुखः संकल्पं कुर्यात्)-- *संकल्पः*--
देशकालाद्यनुसरतः _ मासे _ पक्षे_ तिथौ _ वासरे मम आत्मनः श्रुतिस्मृतिपुराणोक्त पुण्यफलप्राप्त्यर्थं मम इह जन्मनि जन्मान्तरे वा कायिकवाचिकमानसिक सांसर्गिक ज्ञात अज्ञात स्पर्शास्पर्श भुक्ताभुक्त पीतापीतादि सकलपातकनिरासन पूर्वकं आसनभोजन शयन गमनादिषु अनृतभाषणादिदोष निरासनद्वारा श्रीपरमेश्वर प्रीत्यर्थं (__तीर्थे)--वा (जलाशये) स्नानमहं करिष्ये.. " (इति संकल्प्य)"
स्नान करने की आज्ञा के लिए जलाशयस्थ देवताओं की प्रार्थना करें - "(स्नानानुज्ञां, प्रार्थयेत् )"--> 🙏🏻*नमोऽस्तु देवदेवाय शितिकण्ठाय वेधसे | रुद्राय चापहस्ताय दण्डिने चक्रिणे नमः|| सरस्वती च गायत्री वेदमाता गरीयसी | सन्निधात्री भव त्वं च सर्वपापप्रणाशिनी || यद्वा सागर निर्घोष दण्डहस्तासुरान्तक | जगत्स्रष्टर्जगन्मित्र नमामि त्वां सुरान्तक || तीक्ष्णदंष्ट्रमहाकाय कल्पान्तदहनोपम | भैरवाय नमस्तुभ्यमनुज्ञां दातुमर्हसि | नमामि गंगे तव पादपंकजं सुरासुरैर्वन्दितदिव्यरूपम् | भुक्तिं च मुक्तिं च ददासि नित्यं भावानुसारेण सदा नराणाम् || उत्तिष्ठन्तु महाभूता ये भूता भूमिवासिनः | भूतानामवरोधेन स्नानकर्म समारभे || अपसर्पन्तु ते भूता ये भूता तीर्थदूषकाः | ये भूता विघ्नकर्तारस्ते नश्यन्तु शिवाज्ञया || पुष्कराद्यानि तीर्थानि गंगाद्याः सरितस्तथा || आगच्छन्तु पवित्राणि स्नानकाले सदा मम || त्वं राजा सर्वतीर्थानां त्वमेव जगतःपिता || याचितं देहि मे तीर्थं तीर्थराज नमोऽस्तु ते || अपामधिपतिस्त्वं च तीर्थेषु वसतिस्तव | वरुणाय नमस्तुभ्यं स्नानानुज्ञां प्रयच्छ मे || अधिष्ठात्र्यश्च तीर्थानां तीर्थेषु विचरन्ति याः | देवतास्ताः प्रयच्छन्तु स्नानाज्ञां मम सर्वदा || गंगे च यमुने चैव गोदावरि सरस्वति | कावेरि नर्मदे सिन्धो जलेऽस्मिन् सन्निधिं कुरु || " (इति संप्रार्थ्य)"
शुक्लयजुर्वेदीय मा०शा० नद्यादौ स्नानम् भाग २

दायाँ हाथ जलाशय के जलपर उलटा रखकर अभिमंत्रण करें - "(न्युनाब्जांजलि हस्तेन तीर्थाभिमंत्रणं कुर्यात्)"-- *ॐउरु गूँ हि राजाव्वरुणश्चकार सूर्ज्जाय पन्थामन्न्वेतवाऽ उ | अपदे पादा प्प्रतिधातवे करुतापवक्ता हृेदयाविधश्चित् | नमो व्वरुणायाभिष्ट्ठितो व्वरुणस्य पाशः ||* " (इत्यभिमंत्र्य)"
दायें हाथ की अंगुलीयों से वा अनामिका से जलाशय के जल को तीनबार प्रदक्षिणवत् हीलायें -- "( जलं दक्षिणहस्तांगुलिभिर्वा अनामिकया दक्षिमणावर्तं त्रिवारं भ्रामयेत् )" --- *ॐ जे ते शतं वरुण जे सहस्रं यज्ञियाः पाशावितता महान्तः | तेभिर्नो ऽअद्य सवितोतविष्णुर्विश्वे मुञ्चन्तु मरुतः स्वर्क्काः ||*
जलाशय के जल से  दानौ हाथ की पूर्ण अंजलि भरें - "(पूर्णांजलिनाऽपां ग्रहणम्)" -- *ॐसुमित्रियान ऽ आप ऽ ओखधयः सन्तु ||* शरीरस्थ षड्रिपुओं *(नित्य शत्रू--गोघातीयों)* का स्मरण कर उनके नाशहेतु अपनी बायीं ओर पीछे जलाशय के तट पर अंजली का जल बिना दैखे डा़ल दे --- *ॐदुर्म्मित्त्रियास्तस्मै सन्तु जोस्म्मान् द्वेष्टि जञ्च वयन्द्विख्म्मः ||* "(इति मन्त्रेण अंजलिस्थमुदकं स्वशत्रून्मनसा विचिन्त्य तन्नाशार्थं स्ववामभागे तीर्थतटे क्षिपेत्)"

शुक्लयजुर्वेदीय मा०शा नद्यादौ स्नानम् भाग ३

मिट्टी के तीनभाग करें-- "(मृत्तिकामादाय - तस्यास्त्रिभागान् कृत्वा)" दायींबाजू के प्रथमभाग की मिट्टीबायें हाथ से लेकर उस मिट्टी से नाभि के नीचे कटीतक चारों ओर लेपन करें -- "(प्रथमभागं वामहस्तेन गृहित्वा तेन नाभेरधः कटिप्रदेशमनुलेपयत्)" हाथ धोकर "(हस्तं प्रक्षाल्य)" फिर से बायें हाथद्वारा मिट्टी का मध्यभाग लेकर मौन होतें हुए दौनों- गूप्तांगो,ऊरू, जंघा, पैर, और हाथों को तीन-तीनवार लेपन करें -- "(पुनस्तनैव हस्तेन द्वितीयभागेन बस्तिम्, ऊरू,जंघे, चरणौ, करौ च प्रत्येकं तूष्णीं त्रिस्त्रिरनुलिप्य)" हाथ धोकर "(पुनर्हस्तं प्रक्षाल्य)" तीनवार दायें कान का स्पर्श करें वा आचमन करें "(आचम्य)" जलाशय के जल को नमस्कार करें - "(तीर्थोदकं नमस्कुर्यात्)"
दायें हाथ से मिट्टी का शेष तीसराभाग लेकर मंत्र पढें -- "(दक्षिणहस्तेन तृतीयभागमादाय)" *ॐइदं व्विष्ण्णुर्व्विचक्क्रमे त्रेधानिदधे पदम् | समूढमस्यपा गुँ सुरे स्वाहा ||* "(इति मंत्रेण)" ललाट आदि नाभिपर्यन्त के सभी अंगोपर लेपन करें -- "(ललाटादि नाभिपर्यन्तानि गात्राणि उपलिप्य)" हाथ धोकर तीनवार आचमन या दायें कान का स्पर्श करें -- "(हस्तं प्रक्षाल्य आचम्य)" जलाशयस्थ जल को नमस्कार करें - "(तीर्थोदकं नमस्कुर्यात्)"
🙏🏻 मिट्टी के देवताओं की प्रार्थना करें --
*अश्वक्रान्ते रथक्रान्ते विष्णुक्रान्ते वसुन्धरे | उद्धृतासि वराहेण कृष्णेन शतबाहुना | मृत्तिके हर मे पापं यन्मया दुष्कृतं कृतम् | मृत्तिके ब्रह्मपूतासि काश्यपेनाभिवन्दिता | त्वया हतेन पापेन गच्छामि परमां गतिम् || "(इति संप्रार्थ्य )"

शुक्लयजुर्वेदीय मा०शा नद्यादौ स्नानम् भाग ४

नाभिमात्र जल में प्रवेश करतें हुए सूर्याभिमुख होकर स्नान करने के लिए जल को दौनों हाथ से फैलाये 🌊"(नाभिमात्रं जलं प्रविश्य सूर्याभिमुखः स्थित्वा स्नानायात् अनेनमंत्रेण निम्मजयेत्)" -- *ॐआपो ऽ अस्म्मान्न्मातरः शुन्धयन्तु घृेतेननो घेृतप्प्वः पुनन्तु | व्विश्व गूँ हिरि प्प्रम्प्रवहन्ति देवीः |* फिर से दौनों हाथ से जल को फैलाये - 🌊 "(पुनः निमज्जयेत्)"-- *ॐउदिदाब्भ्यः शुचिरापूत ऽएमि ||* फिर से दौनों हाथ से मौन होतें हुए जल को फैलायें " (पुनस्तूष्णीं निमज्य)" तीन आचमन या दायें कान का तीनवार स्पर्श करें - "(आचम्य)"
गोमय के तीन भाग करें -- "(गोमयमादाय तस्य त्रिन्भागान् कृत्वा)" बायें हाथ से दायीं बाजू का प्रथमभाग गोमय का लेकर "(प्रथमभागं वामहस्तेन गृहीत्वा)" उस बायें हाथमें रखे गोबर का नाभि के नीचे कटी की चारों ओर प्रदक्षिणवत् लेपन करें -- "(तेन नाभेरधः कटिप्रदेशमनुलेपयेत्)" हाथ धोकर "(हस्तं प्रक्षाल्य)" फिर से बायें हाथद्वारा गोमय का मध्यभाग लेकर गुप्तांग,दौनों उरू,जंघा, पैर,हाथों को मौनहोतें हुए तीनतीनवार लेपन करें -- "(पुनस्तेनैव हस्तेन द्वितीयभागेन बस्ति उरू जंघे चरणौ करौ च प्रत्येकं तूष्णीं त्रिस्त्रिरनुलिप्य)" हाथ धोकर तीन आचमन या दायें कान का स्पर्श करें - "(हस्तं प्रक्षाल्य आचम्य)" जलाशयस्थ जल को नमस्कार करें -"(तीर्थोदकं नमस्कुर्यात्)" फिर दायें हाथ से शेष गोमय का तीसरा भाग लेकर मंत्र पढें "(पुनस्तृतीयभागमादाय)" - *अग्रमग्रं चरन्तीनामोषधीनां वनेवने | तासां वृषभपत्नीनां पवित्रं कायशोधनम् || तन्मे रोगांश्च शोकांश्च पापं मे हर गोमय || "(इति मंत्रेण गोमयमभिमंत्र्य)"
ललाट से लेकर नाभिपर्यन्त के सभी अंगोपर लेपन करें - *ॐमानस्तो केतनये मान ऽ आयुखिमानो गोखुमानो ऽ अश्श्वेखुरीरिखः | मानोव्वीरान्न्रुद्द्रभामिनो व्वधीरेहविख्म्मन्तः सदमित्वा हवामहे ||* "(इति मन्त्रेण तृतीयभागेन दक्षिणहस्तेन ललाटादिनाभिपर्यन्तानि गात्राणि उपलिप्य )" हाथ धोयें "(हस्तं प्रक्षाल्य)""
बायें हाथ में भस्म लेकर दायाँ हाथ उलटा भस्मपर ढंककर अभिमंत्रण करें - "(भस्ममादाय)"*ॐअग्निरितिभस्म वायुरितिभस्म जलमितिभस्म स्थलमितिभस्म व्योमेतिभस्म सर्वं हवा इदं भस्म मन एतानि चक्षूंषि भस्मानि ||* "( इत्यभिमंत्र्य)"
ललाट, गले, दौनों बाहु, तथा हृदय पर भस्मत्रिपुण्ड्र करकें - सभी अंगोपर भस्म मलें -- *ॐप्प्रसद्द्य भस्म्मना जोनिमपश्च्च पृेथिवीमग्ग्ने | स गूँ सृेज्ज्यमातृेभिष्ट्व न्ज्योतिख्मान्न्पुनरासदः||* "(इति मंत्रेण ललाटाद्यंगेषु भस्मलेपनं कुर्यात्)"
शुक्लयजुर्वेदीय मा०शा नद्यादौ स्नानम् भाग ५

कुंभमुद्रा--(बायें हाथ की अंगुलीयों में दायें हाथ की अंगुलीयों फसाकर कुंभ जैसी दौनोंहाथके योग से मुद्राकर काव्यतीर्थ(कनिष्ठिका मूल से चन्द्रपर्वतमध्य) का भाग बंध कर दोनौं अंगूठे  नजदिक की तर्जनी के प्रथमपर्व को मिलाकर गर्तयुक्त अंजलि से) अथवा दायें हाथ की अंजलि से अपने शिरपर जलाशय के जल से अभिषेक करें --"(अष्टभिर्मंत्रैः प्रतिमंत्रं कुम्भमुद्रया *दक्षिणचुलुकेन* वा शिरोऽभिषिञ्चेत्)" --         *ॐइमम्मे व्वरुणश्श्रुधीहवमद्द्या च मृेडय | त्वामवस्युराचके || तत्त्वाजामि ब्ब्रह्मणा व्वन्दमानस्तदाशास्ते जजमानो हविर्ब्भिः | अहेडमानो व्वरुणेहबोद्ध्युरुश गूँ समान ऽ आयुः प्रमोखीः || त्वन्नो ऽअग्ग्ने व्वरुणस्य व्विद्द्वान्देवस्यहेडो ऽ अवयासिसीष्ट्ठाः | जजिष्ट्ठो व्वह्न्नितमः शोशुचानो व्विश्श्वाद्द्वेखा गुं सि प्प्रमुमुग्ध्यस्मत् || सत्त्वन्नो ऽ अग्ग्ने वमोभवोतीनेदिष्ट्ठो ऽ अस्या ऽ उखसो व्व्युष्टौ | अवयक्ष्वनो व्वरुण गूँ रराणो व्वीहिमृेडीक गूँ सुहवो न ऽ एधि || मापोमौखधीर्हि गूँ सीर्द्धाम्म्नो धाम्म्नो राजँव्स्ततो व्वरुणनो मुंच | जदाहुरग्घ्न्या ऽ इति व्वरुणेति शपामह ततो व्वरुणनो मुंच || उद्दुत्तमं व्वरुणपाशमस्म्मदवाघमं व्विमद्ध्यम गुं श्रथाय | अथाव्वयमादित्त्य व्व्रते तवानागसो ऽ अदितये स्याम || मुंचन्तु माशपथ्यादथो व्वरुण्ण्यादुत | अथो जमस्य पड्वीशात्त्सर्व्वस्म्माद्देव किल्ब्बिखात् || अवभृेथ निचुम्पुण निचेरुरसि निचुम्पुणः | अवदेवैर्द्देवकृेतमेनो यासिखमवमर्त्त्यैम् मर्त्त्य कृेतम्पुरुराव्णो देवरिखस्पाहि ||* "(एतैर्मंत्रैर्भिषेचनं कृत्वा)"
(संक्षिप्त विधिना)- तीनकुशों हाथ में रखकर सजल अंजलिद्वारा नाभि की दायीं बाजू से लेकर शिर और नीचे नाभि की बायींबाजू तक फिरतें हुए जल छिंडकतें रहे -+ "(कुशत्रयेण सजलेन नाभिदक्षिणपार्श्वमारभ्य पाणिं शिर उपरि नीत्वा नाभिवामपार्श्वपर्यन्तं प्रदक्षिणं आत्मानं पावयेत् )"--- *ॐ आपोहिष्ट्ठामयो भुवस्त्तान ऽ ऊर्ज्जे दधातन | महेरणाय चक्षसे || जो वः शिवतमो रसस्त्तस्य भाजयते हनः | उशतीरिव मातरः || तस्स्माऽअरंगमामवो जस्यक्षयायजिन्न्वथ | आपोजनयथाच नः || पुनन्तु मापितरः सोम्म्यासः पुनन्तु मापितामहाः पुनन्तु प्प्रपितामहाः | पवित्त्रेणशतायुखा | पुनन्तु पितामहाः पुनन्तु प्र्पपितामहाः | पवित्त्रेण शतायुखा व्विश्श्वमायुर्व्व्यश्न्नवै ||*

जल से दायें कान का स्पर्श करें - " (पश्चादुदकं स्पृशेत् )"
कुशोंद्वारा नाभि के उपरि अंगो पर जल छंडके - *ॐचित्पतिर्म्मा पुनात्वच्छिद्द्रेण पवित्त्रेण सूर्जस्य रश्म्मिभिः| तस्यते पवित्त्रपते पवित्त्रपूतस्य जत्त्कामः पुनेतच्छकेयम् ||* --"(इति नाभेरूर्ध्वं मार्जयित्वा)"
नाभिपर जल छिडकें-- *ॐव्वाक्पतिर्म्मा पुनात्वच्छिद्द्रेण पवित्त्रेण सूर्जस्य रश्म्मिभिः| तस्यते पवित्त्रपते पवित्त्रपूतस्य जत्त्कामः पुनेतच्छकेयम् ||* - "(इति नाभेर्मध्यं मार्जयित्वा)"

नाभि के नीचे के अंगो पर जल छिड़के - *ॐदेवोमासवितापुनात्वच्छिद्द्रेण पवित्त्रेण सूर्जस्य रश्म्मिभिः| तस्यते पवित्त्रपते पवित्त्रपूतस्य जत्त्कामः पुनेतच्छकेयम् ||* -- "(इति नाभेरधो मार्जयित्वा)"
सारे शरीर के अंगोपर जल छिड़के - "(सर्वांगे मार्जनम्)"- *ॐचित्पतिर्म्मा पुनातु व्वाक्पतिर्म्मा पुनातु देवोमासवितापुनात्वच्छिद्द्रेण पवित्त्रेण सूर्जस्य रश्म्मिभिः| तस्यते पवित्त्रपते पवित्त्रपूतस्य जत्त्कामः पुनेतच्छकेयम् ||* ॐ भूः पुनातु/ ॐ भुवः पुनातु / ॐस्वः पुनातु / ॐमहः पुनातु / ॐजनः पुनातु / ॐतपः पुनातु / ॐसत्यं पुनातु  - *ॐअपामपकिलब्बिखमप कृेत्त्यामपोरपः | अपामार्गत्वमस्स्मदपदुः ख्वप्प्न्य गूँ सुव ||*
दुर्वांकुरों से जल छिंड़के -- " (दुर्वांकुरैः मार्जयेत्)" - *ॐकाण्डात्त्काण्डात् प्ररोहन्तीपरुखः परुखस्प्परि | एवानो दूर्व्वेप्रतनु सहस्रेण शतेन च ||*

शुक्लयजुर्वेदीय मा०शा नद्यादौ स्नानम् भाग ६

जल में स्थिर रहकर गोता लगातें समय हाथ की अंगुलियों द्वारा  दायींनाक बंधरखकर बाईं नाक से  श्वास लेकर जलमें गोता लगायें श्वास रोकें (समस्तपापों के निरासनार्थ स्मरण करें "हृदयस्थान में अंगुष्ठमात्र कृष्णवर्ण अधोमुख पापपुरुष का दहन करतें हैं इस प्रकार ध्यान करें)" -- "(अन्तर्जले मग्नोऽनुच्छ्वसन्नघमर्षणं कुर्यात् )"  तीनवार मंत्र पढ़ें -- *ॐद्रुपदादिव मुमुचानः स्विन्नः स्नातोमलादिव | पूतम्पवित्त्रेणेवाज्ज्यमापः शुन्धन्तुमैनसः ||* पापपुरुष के दहन के बाद  के बाद जल में ही दायीं नाक से उच्छवासरूप जल में ही श्वास छोड़कर जल से बहार निकलें --
*स्नानांग तर्पणम्*- पूर्वाभिमुख होकर सीधे पूर्वाग्र तीन कुशों को हाथ में रखकर जलाशय के जल की अंजलिभर देवतीर्थ(अंगुलियों के अग्रभाग से) देवों का तर्पण करें -- "(पूर्वाभिमुखः सन् कुशत्रयं गृहीत्वा तदग्रैः देवतीर्थेन एकैकमंजलिं दद्यात् )--
ॐब्रह्मादयो देवास्तृप्यन्ताम् / ॐभूर्देवान् तर्पयामि / ॐ भुवर्देवान् तर्पयामि/ ॐस्वर्देवान् तर्पयामि/ ॐभूर्भुवस्वर्देवान् तर्पयामि |
*ऋषितर्पणम्*-- जनेऊ कंठ में माला की तरह पहनकर कुशों के अग्रभाग बाईं ओर दाये हाथ में  तथा कुशमूल दायें हाथ में रखकर काव्यतीर्थ(दौनों हाथ की कनिष्ठिका मूल प्रदेश से मणिबंध के मध्य की
      🤚🏻_✋🏻
         💧
जगह से) दो दो जलांजलि दें -- " (उदगग्रान् दर्भान् धृत्वा तदग्रैर्निवीती प्रजापतितीर्थेन ऋषिभ्यो द्वौद्वावंजली दद्यात्)"
ॐसनकादिदैपायनादयः ऋषयस्तृप्यन्ताम् / ॐसनकादिदैपायनादयः ऋषयस्तृप्यन्ताम्  / ॐभूर्ऋषयस्तृप्यन्ताम्/ ॐभूर्ऋषयस्तृप्यन्ताम्/ ॐभुवर्ऋषयस्तृप्यन्ताम्/ ॐभुवर्ऋषयस्तृप्यन्ताम्/ ॐस्वर्ऋषयस्तृप्यन्ताम्/ॐस्वर्ऋषयस्तृप्यन्ताम्/ ॐभूर्भुवःस्वर्ऋषयस्तृप्यन्ताम्/ ॐभूर्भुवःस्वर्ऋषयस्तृप्यन्ताम् ||
*पितृतर्पणम्*- जनेऊ को दायें कंधेपर करकें बायाँहाथ जनेऊ में ड़ालकर -- धारण किये हुए कुशों को मोड़कर कुशाग्रों और कुशमूलों को साथ में मिलाकर दायें अंगुठे के नीचे दबायें दायें हाथ में तिल रखकर तर्जनी तथा अंगुठे के मध्य(पितृतीर्थ) से ३/३ अंजलि प्रदान करें --
    🖐🏻--
       💧
"(दक्षिणाग्रमूलान् दर्भान् धृत्वा अपसव्येन पितृतीर्थेन पितृभ्यस्त्रीस्त्रीन् तिलमिश्रांजलीन् दद्यात् )"
ॐकव्यवाडनलादयः पितरस्तृप्यन्ताम् स्वधा नमः/ ॐकव्यवाडनलादयः पितरस्तृप्यन्ताम् स्वधा नमः/ॐकव्यवाडनलादयः पितरस्तृप्यन्ताम् स्वधा नमः/ ॐभूःपितरस्तृप्यन्ताम् स्वधा नमः/ॐभूःपितरस्तृप्यन्ताम् स्वधा नमः/ॐभूःपितरस्तृप्यन्ताम् स्वधा नमः/
ॐभुवः पितरस्तृप्यन्ताम् स्वधा नमः/ॐभुवः पितरस्तृप्यन्ताम् स्वधा नमः/ॐभुवः पितरस्तृप्यन्ताम् स्वधा नमः/ ॐस्वः पितरस्तृप्यन्ताम् स्वधा नमः/ॐस्वः पितरस्तृप्यन्ताम् स्वधा नमः/ॐस्वः पितरस्तृप्यन्ताम् स्वधा नमः/ ॐभूर्भुवः स्वः पितरस्तृप्यन्ताम् स्वधा नमः /ॐभूर्भुवः स्वः पितरस्तृप्यन्ताम् स्वधा नमः /ॐभूर्भुवः स्वः पितरस्तृप्यन्ताम् स्वधा नमः ||
जनेऊ निकल न जाये उस तरह सावधानी पूर्वक फिर से बाँये कंधेपर करकें दायाँहाथ जनेऊ में डालें- बाद में तीन आचमन अथवा तीनवार दायें कान का स्पर्श करें -- "( सव्येन आचम्य)"
तिलमिश्र अंजलि लेकर देवतीर्थ से जलाशयतट पर यक्ष्मा का तर्पण करें -- "(तिलमिश्रांजलिं गृहीत्वा यक्ष्मतर्पणं कुर्यात्)"-- *यन्मया दूषितं तोयं शारीरमलसंभवात् | तस्य पापस्य शुद्ध्यर्थं यक्ष्मैतत्ते तिलोदकम् ||* " (इति मन्त्रेण तीर्थतटे अंजलिं निःक्षिपेत्)"
बाद में शिखा खोलकर अपनी दायीं बाजू में नीचौंड़े -- "(शिखोदक त्यागः)-- *लतागुल्मेषु वृक्षेषु पितरो ये व्यवस्थिताः | ते सर्वे तृप्तिमायान्तु मयोत् सृष्टैः शिखोदकैः ||* "" (स्वदक्षिणभागे शिखाग्रं निष्पीडयेत्)"
जल से बहार निकलकर - धूलें वस्त्रपरिधान करें - स्नानवस्त्र की छोर ऊंचीरखकर चौगुना करकें वस्त्र नीचौड़े "(जलाद्बहिर्निष्क्रम्य धौतवाससी परिधाय स्नानवस्त्रं चतुर्गुणीकृत्यग्रैः निष्पीडयेत् )"
अंजलि में जल लेकर सूर्यनारायण को अर्घ्यप्रदान करें - *एहि सूर्य सहस्रांशो नमस्ते विश्वभावन | अनुकंपय मां देव गृहाणार्घ्यं नमोऽस्तु ते || श्री सूर्यनारायणाय इदं अर्घ्यं समर्पयामि ||
ॐतत्सत् श्री परमेश्वरः प्रीयताम् ||

No comments:

Post a Comment

पूजा आदि में सिर नहीं ढंका चाहिए

शास्त्र प्रमाण:- उष्णीषो कञ्चुकी चात्र मुक्तकेशी गलावृतः ।  प्रलपन् कम्पनश्चैव तत्कृतो निष्फलो जपः ॥ अर्थात् - पगड़ी पहनकर, कुर्ता पहनकर, नग...